Wielkanoc: ziemiańskie świętowanie

Witam,
• Co to jest Wielkanoc? Dlaczego piszę "O ziemiańskim świętowaniu?"
  • „Wielkanoc to najwcześniej ustanowione i największe święto chrześcijańskie. Obchodzono je już w II w. na pamiątkę Męki, Śmierci, a zwłaszcza Zmartwychwstania Chrystusa i w pierwszych wiekach nazywano Paschą. (...)Na Soborze Nicejskim w 325 roku został ustalony do dzisiaj obowiązujacy termin tych świąt, tj. w niedzielę po pierwszej pełni księżyca, zaraz po zrównaniu wiosennym. Na przełomie VII i VIII w. doprecyzowano go, wyznaczając datę zrównania wiosennego na 21 marca. Dlatego Wielkanoc może przypadać między 22marca a 25 kwietnia.”^1/

Piękna kobieta trzyma wielkanocny koszyk. Zdjęcie stockowe autorstwa pixmac.pl

Obraz stockowy na licencji pixmac.pl

Pisanki w koszyku to symbol Wielkanocy. Kwiaty w koszyku i wpięte we włosach kobiety to symbol wiosny.

 

• Dlaczego piszę o ziemiańskim świętowaniu?
• Bo ziemiaństwo to szlachta gospodarząca w majątkach ziemskich.
• Po rozbiorach i utracie niepodległości Polski szlachta mogła się dorabiać już tylko gospodarząc na majątkach ziemskich. Dlatego szlachta przekształciła się w właścicieli ziemskich, czyli w ziemiaństwo.^2/ A właśnie ziemiaństwo miało najlepsze warunki do kontynuowania polskich zwyczajów kulinarnych w okresie świąt Wielkiejnocy.
• Majątki ziemskie musiały być samowystarczalne, aby zapewnić utrzymanie ich właścicielom. Produkowano tam samodzielnie całą żywność dla właścicieli majątku i wszystkich osób tam zamieszkujących. W takim gospodarstwie wędliny na Święta Wielkanocne wytwarzano z mięsa z własnego uboju gospodarczego. Różne ciasta na Święta Wielkanocne wypiekali członkowie rodziny, albo zatrudnieni fachowcy. Poszczególne gospodarstwa słynęły w okolicy ze sporządzania smacznych wyrobów mięsnych, ciast lub trunków (na przykład nalewek owocowych lub ziołowych).

O to pierwsza strona książki Pana Tomasza Adama Pruszaka: „O ziemiańskim świętowaniu”. Proszę się nie zrażać, że na okładce książki widnieje choinka. Podtytuł brzmi: „Tradycje świąt Bożego Narodzenia i Wielkiejnocy”i wyjasnia nam, że książka omawia także tradycję świętowania Wielkanocy.(Bez przepisów przrządzania samych potraw )
Poniżej próbuję krótko omówić niektóre tradycje związane ze Świętami Wielkanocnymi” wymieniane w tej książce.
Święta Wielkiejnocy”(str 176) „Zbliżają się Święta Wielkanocne” (str 178);[„Zaczynająca się wiosna pozytywnie wpływa na nastrój Wielkiejnocy, wywołując u ludzi radość i optymizm. Natomiast koniec z postem oznaczał nic innego, jak tylko „wielkie jedzenie”

³/

] „Podróż na Święta” (180);[Dla młodzieży uczącej się w szkołach Święta Wielkanocne były przyczyną powrotu do domu. Była to nieraz bardzo długa podróż.];
„Wielki Post” (186)[W wielu gospodarstwach ziemiańskich od Środy Popielcowej zachowywano post w środy, piątki i soboty. Post ten polegał przede wszystkim na niejedzeniu mięsa.]; „Przygotowania do świąt” (192) [ W ramach tych przygotowań wszyscy zajmowali się porządkami na folwarku, w ogrodzie i w domu]; „Wielki Tydzień (214) [Już w okresie wielkiego postu odbywało się w gospodarstwie ziemiańskim świniobicie i przygotowywanie wędlin na Wielkanoc. Jednoczesnie w ramach przygotowań pieczono mazurki, baby i inne ciasta. W tym czasie malowano też pisanki. Wielki Tydzień rozpoczynał Niedzielą Palmową. W tą niedzielę udawano się z wykonanymi przez siebie palmami, aby ksiądz je poświęcił(216); W Wielką Sobotę odbywało uroczyste święcenie pokarmów.];
„Niedziela Wielkanocna – Zmartwychstanie Pańskie (Wielkanoc)(266);[Wcześnie rano udawano się na Rezurekcję (uroczystą mszę). Po powrocie z mszy można było jeść ustawione na stołach bardzo smaczne potrawy. Autor w książce wymienia, że na czas uczt Wielkanocnych sporządzano w dworach ziemiańskich różne rodzaje wędlin, około 20 różnych rodzajów bab, ponad 30 rodzajów mazurków i około 20 rodzajów tortów] „Poniedziałek Wielkanocny Dyngus”(288)nazywany też Lanym Poniedziałkiem. [Była to pora wzajemnego oblewania się wodą].

/Ciąg dalszy w przyszłym tygodniu/
• Objaśnienia:
  ^1/ Cytat ze strony 178 książki Pana Tomasza Adama Pruszaka: „O ziemiańskim świętowaniu”./Pozwoliłem sobie wyjątkowo na tak długi cytat, ponieważ dopiero z tego fragmentu dowiedziałem się: Kiedy zaczęto obchodzić Swięto Wielkiejnocy i dlaczego jego termin każdego roku jest inny. Moim zdaniem wiele osób też tego nie wie, dlatego zamieściłem tak duży cytat./

^2/ Piszę to w dużym uproszczeniu, ponieważ ten blog dotyczy jedzenia, a nie historii gospodarczej lub ekonomii politycznej. Więcej informacji na temat wykształcenia się ziemiaństwa znajdziecie Państwo w wikipedii: pl.wikipedia.org/wiki/Ziemiaństwo

³/Cytat ze strony179 książkiPana Tomasza Adama Pruszaka.

Zdrowych i pogodnych Świąt Wielkiejnocy,
pełnych wiary, nadzieji i miłości,
wiosennego nastroju, oraz
radosnych spotkań w gronie rodziny i przyjaciół
życzy Państwu
Ryszard Roszkowski