...potrawy świąteczne z mojego dzieciństwa i nie tylko

• Witam,
• Co to jest tradycja? Moje wspomnienia: jakie pamiętam potrawy świąteczne z czasów mojego dzieciństwa i młodości. Wspomnienie potraw wigilijnych i nie tylko przed wojny i z okresu wcześniejszego.
• • Co to jest tradycja?
  • Według Wikipedii jest to: "... przekazywane z pokolenia na pokolenie treści kultury (takie jak: obyczaje, poglądy, wierzenia, sposoby myślenia i zachowania, normy społeczne), uznane przez zbiorowość za społecznie doniosłe dla jej współczesności i przyszłości."^1/
  • Wspominam tylko niektóre potrawy świąteczne z Wigilii i Bożego Narodzenia z czasów mojego dzieciństwa i lat młodości:
  • Wieczorem w Wigilię jedliśmy barszcz czerwony (przyprawiony dużą ilością czosnku) z uszkami (z grzybów i mięsa. Później jedliśmy karpia smażonego.
  • 
  • Smażony karp. Zdjęcie stockowe autorstwa Pixmac.pl
    
    
    Obraz stockowy na licencji Pixmac.pl 
    
    
    
  • Następnego dnia (Boże Narodzenie) na śniadanie jedliśmy wędliny: szynkę, baleron, polędwicę. Wędlinę smarowaliśmy ćwikłę z chrzanem. Było w niej tyle chrzanu, że aż kręciło w nosie.^2/
  • W czasie obiadu jedliśmy kluski z makiem,
  • Z ciast pamiętam mamusia piekła: babkę piaskową^3/ serniki, makowiec^3/, kruche ciasteczka. Tych potraw było dużo, dużo więcej, ale te nalepiej pamiętam. Może dlatego, że mi najbardziej smakowały?
  • Postanowiłem sprawdzić jakie potrawy jadano na przykład w Wigilię w domach ziemiańskich przed II Wojną Światową i wcześniej. Zajrzałem do książki Pani dr. Barbary Ogrodowskiej : "Tradycje polskiego stołu". Autorka w książce podaje przepisy prawie 200 potraw, wśród nich także przepisy potraw wigiljnych. Nazwy niektórych z tych potraw wymieniam poniżej.
• 
• Przedstawiam Państwu pierwszą stronę okładki książki Pani Barbary Ogrodowskiej: „Tradycje polskiego stołu”. Pani dr. Barbara Ogrodowska, etnograf, starszy kustosz. W latach: 1968-2006 Autorka pracowała w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. W różnych formach (artykuły, przewodniki, foldery i książki) przypominała nam polskie tradycje i obyczaje.^4/
• Ta książka będzie bardzo przydatna dla osób prowadzących stołówki i restauracje, ponieważ w całym jej tekście jest bardzo dużo oryginalnych przepisów sporządzania różnych staropolskich potraw.
• Ta książka przedstawia nam nie tylko przepisy jak przyrządzać potrawy świąteczne z okresu Wigilii i Wielkiejnocy. Znajdziecie Państwo tam przepisy potraw z okresów postu oraz tradycyjne staropolskie posiłki codzienne.
• Autorka wyjaśnia też gospodarstwa zarówno dworków ziemiańskich jak i pałaców wytwarzały większość produktów spożywczych potrzebnych do posiłków codziennych jak i na wielkie uczty i biesiady.
• Wymieniam tylko niektóre z zamieszczonych w książce przepisów:
  
• Potrawy z kasz: kasza jaglana opiekana (ze śliwkami suszonymi); Pierogi z kaszą gryczaną; Krupniok śląski, jelitka; Kiszka kasubska. 
  Potrawy z mąki: Żur; Pierogi: Pieróg (rosyjski); Pierogi olbrzymie wielkanocne (na 180 żółtkach); Knysze z kapustą; Kluski: Makaron domowy; Kartacze zwane cepelinami; Bliny gryczane; Chleby: Chleb żytni razowy; Chleb wiejski-kaszubski "swójszci chleb"; Baba z chleba razowgo; Ciasta miodowe: Pierniki toruńskie; Pierniki żytnie wiejskie; Inne ciasta; Pączki autorki Mamy; Kołacz (kołocz) śląski ,gospodarski;
   Potrawy z kapusty; Kapuśniak lub kapustniak; Kwaśnica (góralski kapuśniak) na wędzonce; Gołąbki (nie tylko wigilijne) z kaszą i ziemniakami; Bigos zwany hultajskim (pani Marciszewskiej); 
  Potrawy z ziemniaków: kartofle pieczone (w domu); Kiszka ziemniaczana; 
   Dziczyzna: Zając po polsku w śmietanie; Głuszec pieczony; Pieczeń sarnia lub jelenia;
   Potrawy mięsne: Pieczeń wieprzowa z kminkiem po polsku; Kindziuch podlaski suszony;, Kindziuk v. Kindziuk litewski wędzony; Baran pieczony z ogniska; 
  Potrawy z ryb: Kotlety z ryb; Przyprawka ze śledzi; Przetwory owocowe i warzywne: Powidła śliwkowe tradycyjne, bez cukru; Suche konfitury;  
  Potrawy wigilijne: Kutia (tradycyjna); Kutia (nowoczesna – "wzbogacona"); Siemieniontka (tradycyjna zupa wigilijna); Karp na czerwonym winie; Szczupak na szaro, ryba która podaje się w Wigilię Bożego Narodzenia; Strucla makowa; Kruchalce (pierniki zwane tłuczeńcami); ; Sałatka śledziowa wigilijna(Mamy autorki); Potrawy wielkanocne: Głowizna faszerowana; Pieczeń wołowa (także cielęca lub barania) na dziko; Baba migdałowa; Baby podolskie; Mazurek cygański; Potrawy postne: Ryby smażone; Pierogi leniwe (proponowane na postny obiad), Zupa rybna; Kapuścianka wielkopostna (jadana w poście w wielu regionach Polski), Kluski tarciochy na mleku (z kuchni góralskiej), 
  Jadano w okresie biedy i głodu: Lebiodka; Jarzyna z komosy i pokrzywy; Wodzianka (jadana w wielu regionach Polski); Kulis, kulesza; "Trąbi zupka"; Zalewajka, Zupa z dyni z zacierkami na mleku, Piernik wigilijny oszczędny bez tłuszczu i miodu (z marchwią); Marmolada (oszczędna) do przekładania pierników i do chleba.
  
  Przedstawiam tak dużo różnych potraw zamieszczonych w tej książce jako przykład różnorodności staropolskiej kuchni.  Przyznam się, że niektóre z tych potraw chętnie bym zjadł, a przynajmniej popróbował.
  
  
• • /Ciąg dalszy w przyszłym tygodniu/
• Objaśnienia:
• ^1/ pl.wikipedia.org/wiki/Tradycja
• ^2/ Niestety tak mocno przyprawionej chrzanem ćwikły dawno już nie jadłem.
• ^3/ Do babki piaskowej długo trzeba było ciasto ucierać. Do makowca mak mieliło się kilka razy przez maszynkę do mięsa.
• ^4/ Na postawie informacji zamieszczonych na ostatniej stronie okładki książki Pani dr. Barbary Ogrodowskiej.
  
• Życzę Państwu zdrowych, radosnych, pełnych zapachu choinki Świąt Bożego Narodzenia.
  
• Ryszard Roszkowski